نشست ارائه گزارش فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت عضو هيئت علمی گروه زبان انگلیسی دانشگاه لرستان برگزار شد

نشست ارائه گزارش فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت عضو هيئت علمی گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان، دکتر اکرم رمضان‌زاده‌دوستی، با عنوان «ترجمه انگلیسی وصیّت‌نامه شهدای علمی استان لرستان: ترجمه و تحلیل مقایسه‌ای دو رویکرد ترجمه معنایی و مخاطب‌محور» برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه لرستان، این نشست، روز یکشنبه 8 بهمن سال جاری در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان با حضور دکتر مجتبی گراوند معاون پژوهشی این دانشکده، برخی اعضای هیئت علمی و جمعی از دانشجویان دانشگاه لرستان برگزار شد.

خلاصه مطالب ارائه شده به شرح ذیل است:

وصیت‌نامه شهدا از جمله منابع غنی و پربار فرهنگی، معنوی و دینی است که در تعالی روح نسل جوان از بعد معنوی و اخلاقی نقش بسیار مهمی دارد.

از این رو، می‌توان گفت که ترجمه وصیت‌نامه شهدا خود می‌تواند ابزاری برای انتقال پیام فراگیر انقلاب اسلامی به سرتاسر جهان باشد.

وصیت‌نامه شهدا از مهم‌ترین آثار به جای مانده از آنان است که معرف مبانی فکری و فرهنگی آنان بوده و امکان شناخت واقعی شهدا و آرمان‌های انقلابی آنان و شناخت الگوهای رفتاری مورد قبولشان را فراهم می‌آورد.

در حالی که محققان عمدتأ به بررسی زبان‌شناختی و محتوایی وصیت‌نامه شهدا پرداخته‌اند، پژوهشی پیرامون ترجمه وصیت‌نامه شهدا به زبان انگلیسی به عنوان زبان تعامل بین المللی صورت نگرفته است.

از این رو، در جهت پرداختن به چنین شکاف دانشی، تحقیق حاضر در صدد بود پس از ترجمه وصیت‌نامه شهدای علمی استان لرستان با دو رویکرد متفاوت ترجمه، یعنی رویکرد معنایی و رویکرد مخاطب‌محور در ترجمه، با انتخاب مثال‌هایی از ترجمه‌های انگلیسی انجام شده با دو رویکرد متفاوت، مقایسه‌ای بر دو ترجمه داشته باشد تا با ارائه یافته‌های تحلیل مقایسه‌ای، مسیر محققان را برای انتخاب رویکرد مناسب جهت ترجمه متون دینی و معنوی همچون وصیت‌نامه شهدا فراهم آورد.

ترجمه‌های انجام شده بر اساس دو رویکرد متفاوت ترجمه مبتنی بر نظریات مطالعات ترجمه همچون تعادل پویای نایدا (1964)، بسندگی، و پذیرفتگی بررسی و تحلیل شده‌اند:

تعادل پویای نایدا (1964):

تعادل پویا در ترجمه، هدایت نمودن فرآیند ترجمه به سمت مباحث فرهنگی و اجتماعی است که درک معنی متن را برای خواننده در زبان مقصد عمیق‌تر می‌کند.

بدین ترتیب، پیام متن به شکل طبیعی به خواننده منتقل می‌شوددر حالی‌که در ترجمه صوری هدف اصلی حفظ قالب متن مبدا و نیز برگردان واژه‌ها به همان صورت به زبان مقصد است، در ترجمۀ پویا تمرکز بر درک معنی از سوی خواننده با استفاده از تغییرات در متن ترجمه در سطوح مختلف همچون سطوح واژگانی، دستوری و نیز بهره‌مندی از عناصر فرهنگی مرتبط به خوانندگان زبان مقصد است.

در مقاله خود، حیدری و کاظمی (1396) بسندگی در ترجمه را تبعیت از هنجارهای زبانی و متنی نظام زبان مبدا تعریف می‌کنند که طی آن مترجم در جهت انتقال معنی و مفهوم بنیادین متن برخی از صورت‌های زبانی متن مبدا را کاهش می‌دهد.

در مقابل آنان پذیرفتگی را تبعیت از هنجارهای نظام مقصد می‌دانند که هدفش بیش از هر چیز درک خواننده است.

بسندگی در ترجمه شامل حفظ وفاداری به متن مبدا و روابط متنی می‌باشد، اما پذیرفتگی در راستای فرهنگ زبان مقصد است.

داده‌های مطالعه:

داده های مطالعه حاضر شامل بخش‌هایی از وصیت نامه‌های برخی از شهدای علمی استان لرستان است که برخی اسامی این شهدای بزرگوار در زیر آمده است:

شهید علی محمودی الیگودرز .

شهید منصور علی رستم‌پور.

شهید مجتبی آدینه‌وند.

شهید عباسی گراوند.

شهید علی محمد حاتمی.

شهید محسن هاشمی.

شهيد امير (عبدالله ملتمسي).

شهید حبیب‌الله شاکرمی.

شهید حسین پور محسنی.

در ادامه ارائه دکتر رمضان‌زاده مثال‌هایی از ترجمه ها ارائه نمود و اشاره داشت که همان‌طور که تحلیل دو رویکرد متفاوت از ترجمۀ مثال‌هایی از وصیت‌نامۀ شهدای علمی استان لرستان نشان داده است، ترجمه مخاطب محور از مقبولیت و نیز تعادل پویایی مناسب‌تر و مطلوب‌تری برخوردار بوده است.

اگرچه این مطالعه متمرکز بر ترجمه وصیت‌نامه شهدای جنگ تحمیلی ایران و عراق بوده است، یل شرزه و منصفی (1401) در مطالعۀ خود پیرامون مقایسه دو ترجمه معنایی و مخاطب محور از قرآن کریم نیز نتایج مشابه‌ای را بیان نموده و صریحا اذعان دارند که:

پژوهشگران حاضر با مطالعه زبان مخاطب محور ترجمۀ خواندنی قرآن که عاری از صورت‌بندی‌های غامض و نامانوس زبان عربی است و با مردم به زبان خود آنان سخن می‌گوید نشان می‌دهند که چگونه رویکرد مخاطب محور به ترجمۀ قرآن و برقراری تعادل کارکردی بین قرآن و ترجمۀ آن علاوه بر معرفی روشی موثر در ترجمه می‌تواند سبب ایجاد علاقه در طیف وسیعی از افراد جامعه جهت آشناشدن و در نهایت عمل به دستورات وحی شود و سبب شود تا همۀ مومنان و معتقدان بتوانند به واسطۀ ارتباط بهتر و سهل‌تر با ترجمۀ متن مقدس با شور و اشتیاق بر مدار دین بمانند و عبادت کنند (ص189).

همچنین، در مقاله خود تحت عنوان نقد و بررسی معادل کاربردی و معادل صوری در ترجمۀ قرآنی بوبستین به همراه مقایس ترجمه سوره قدر با ترجمه روکرت و رودی پارت که در سال 1401 به چاپ رسیده است، خداکرمی به این نکتۀ مهم اشاره دارد که ترجمه‌های فعلی از قرآن به زبان‌های دیگر بیش از هر چیزی بر مخاطب خود متمرکز شده و به عبارتی خواننده محور شده‌اند که این امر حکایت از اشراف مترجمان نسل جدید بر ماهیت حقیقی قرآن و مفاهیم اسلامی در کنار دانش زبانی و تلاش آنان برای رعایت امانت در امر ترجمه دارد.